नयाँ प्रविधिमा आधारित आयस्रोतको विकासमा सन्तुलित नीति आवश्यक

काठमाडौँ, जेठ २ । नेपाल राष्ट्र बैंकको पछिल्लो तथ्यांकअनुसार, आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को चैत मसान्तसम्म युट्युब, टिकटक र फेसबुकजस्ता सामाजिक सञ्जालबाट विदेशी मुद्रा करिब २ अर्ब ५३ करोड रुपैयाँभन्दा बढी नेपाल भित्रिएको छ।

यस आम्दानीलाई “व्यक्तिगत, सांस्कृतिक तथा मनोरञ्जन सेवा” अन्तर्गत “अडियो–भिजुअल तथा सम्बन्धित सेवा” शीर्षकमा सूचीकृत गरिएको छ।

कसरी कमाइन्छ सामाजिक सञ्जालबाट?

सामग्री अपलोड गर्ने प्रयोगकर्ताहरूले एडसेन्स, गिफ्ट, स्टार र अन्य डिजिटल माध्यममार्फत कमाइ गर्छन्। युट्युबमा एडसेन्स विज्ञापन, फेसबुक र टिकटकमा लाइभ गिफ्ट तथा स्टारमार्फत प्रयोगकर्तालाई भुक्तानी दिइन्छ।
मोनेटाइजेसनका लागि कम्पनीहरूले सामग्रीको गुणस्तर, दर्शक संख्या र सहभागिता हेरेर अनुमति दिन्छन्।

सामाजिक सञ्जालबाट विदेशी मुद्रा भित्र्याउने डिजिटल आम्दानीको प्रवृत्ति बढ्दो

नेपालमा पछिल्लो समय डिजिटल आयस्रोतप्रति आकर्षण बढेको छ। विशेषतः युवा पुस्ता सामाजिक सञ्जालमा सक्रिय हुँदै विदेशी मुद्रा भित्र्याउन सफल भएका छन्।
यस्ता कमाइ बैंकिङ प्रणालीमार्फत ल्याइने भएकाले विदेशी मुद्राको वैध प्रवाह भएको देखिन्छ।

नीति सन्तुलनको आवश्यकता

नीति र नियमनको अभाव: अवसर कि चुनौती?
विदेशी मुद्रा भित्रिनु नेपाली युवाहरूको डिजिटल क्षमताको परिणाम हो। तर, राज्यले यस आयस्रोतलाई दीर्घकालीन तथा संरचित बनाउने नीति तयार गर्न ढिलाइ गरिरहेको छ। दर्ता प्रक्रिया, कर प्रणाली, र साइबर सुरक्षाको अभावमा यस क्षेत्र अस्थिर र जोखिमयुक्त बन्न सक्छ। नियमनको नाममा रोक लगाउनुको सट्टा, सरकारको दायित्व हुन आउँछ ।

यसबारे सरकारले भने दर्ता नभएका सामाजिक सञ्जालहरूलाई नियमन गर्ने नाममा रोक लगाउने चेतावनी दिइरहेको छ। तर विज्ञहरू भन्छन्, “विदेशी मुद्रा भित्रिन्छ भन्दैमा सामाजिक सञ्जाललाई प्रमुख आयस्रोतका रूपमा हेर्नु हुँदैन, तर यसले रोजगारी सिर्जना गरेको छ, त्यसैले सन्तुलित र स्पष्ट नीति आवश्यक छ।”

समाधान र सिफारिस

• सामाजिक सञ्जालबाट आर्जनलाई वैध र पारदर्शी बनाउन स्पष्ट मापदण्ड आवश्यक
• दर्ता प्रक्रिया, कर नीति र सञ्जाल नियमनबारे सन्तुलित संरचना बनाइनु पर्छ
• वैकल्पिक आयस्रोतका रूपमा यो प्रणालीलाई प्रवर्द्धन गर्नुपर्छ, रोक लगाउने होइन

नेपालमा पढ्न आउने विदेशी विद्यार्थी घटेपछि विदेशी मुद्रा आम्दानीमा गिरावट, नेपाली विद्यार्थीको विदेश पलायन बढ्दो

सामाजिक सञ्जालबाट विदेशी मुद्रा : निष्कर्ष

नेपालका लागि सामाजिक सञ्जालबाट विदेशी मुद्रा भित्र्याउने प्रवृत्ति नयाँ सम्भावनाको ढोका हो। सरकार र नीति निर्माता संयमित र दीर्घकालीन सोचका साथ अघि बढेमा यो डिजिटल प्रवृत्ति रोजगारी, उद्यमशीलता र आम्दानीको भरपर्दो माध्यम बन्न सक्छ।