विदेश जाने सपना कि धोका ? श्रम शोषण र मानसिक तनावको लुकेको यथार्थ

ट्रम्पको आप्रवासन नीति, नेपाली युवाको स्वप्न–व्यवसाय र लुकेको विदेशको यथार्थ — अब सोच बदल्ने बेला
काठमाडौं, जेठ ६ — “विदेश जान पाए जिन्दगी बन्छ” — नेपाली समाजमा गहिरो रूपमा गडिएको एक धारणा हो।
तर के विदेश जाने सपना आजको यथार्थसँग मेल खान्छ?
हरेक वर्ष हजारौं नेपाली युवाहरू पढ्न वा काम गर्न विदेशिन्छन्। सामाजिक सञ्जालमा देखिने चम्किला तस्बिर, एजेन्टहरूले बाँड्ने आकर्षक प्रस्ताव, र समाजले बनाएको मानसिक ढाँचाले विदेशको सपना झन् झन् गहिरो बनाइरहेको छ। तर त्यो सपना पूरा हुनुअघि थुप्रै चुनौतीहरूको नदी तर्नुपर्छ — कहिलेकाहीँ त त्यो सपना, दुःस्वप्नमा परिणत हुन बेर लाग्दैन।
राजनीति र नीति: सपना सिध्याउने संरचना
अमेरिकाका पूर्व राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले ल्याएका आप्रवासन नीतिहरूले धेरै विकासोन्मुख देशका विद्यार्थी र कामदारहरूलाई प्रत्यक्ष असर पारे। H1B भिसा, OPT, वा ग्रीन कार्ड जस्ता प्रणालीहरू झन् जटिल बनाइयो।
यसको परिणाम? हजारौं नेपाली विद्यार्थीहरू पढ्न त पुगे, तर त्यसपछि के गर्ने भन्ने द्विविधामा फसे। कामदारहरूको अवस्था झन् पेचिलो — “America First” को नाराले बाँकी विश्वलाई दोस्रो दर्जाको बनाइदियो।
विदेश — लगानी हो कि ऋणको खाल्डो?
विदेश जानु भनेको सुरुमै ठूलो आर्थिक जोखिम हो। एक जना विद्यार्थीले औसतमा १०–१५ लाख रुपैयाँसम्म खर्च गर्छन् — पढाइ, भिसा, एजेन्ट शुल्क आदि। धेरैले ऋण लिन्छन्। विदेश पुगेपछि समय पढ्नभन्दा बढी काम गर्नैमा बित्छ, त्यो पनि न्यून पारिश्रमिकमा।
कामदारहरूका लागि अवस्था अझ कठोर हुन्छ। एजेन्टहरूलाई लाखौं बुझाएर पुगेका युवा जब वास्तविकता भोग्छन्, तब थाहा पाइन्छ — तलबभन्दा ऋणको चासो ठूलो। कतिपयको पासपोर्ट नै राखिन्छ, कामबाट उम्किन सकिन्न।
एक्लोपन, दबाब र बिर्सिएको मानसिक स्वास्थ्य
विदेश जाने सपना पछाडि लुकेका यथार्थहरू सधैं उजागर हुँदैनन्। विदेशी भूमिमा सांस्कृतिक अन्तर, भाषाको बाधा र नजिकको समाजको अभावले मानसिक एक्लोपन झन् बढ्छ। छोरा विदेश गएको भनेर गाउँमा चुपचाप गर्व गरिए पनि, ऊभित्र चिच्याइरहेको हुन्छ — पीडा कसैलाई भन्न सक्दैन। तर “विदेश गएका छन् भने ठिकै हो” भन्ने सोचले यस्ता मनोवैज्ञानिक पीडाहरू अदृश्य बनाइदिन्छ।
सम्पन्नताको भ्रम र नफर्कनेहरू
केही सफल फर्किएका व्यक्ति देखाएर समाजले विदेशलाई “सफलताको गन्तव्य” ठानिरहन्छ। तर धेरैको यथार्थ अर्कै हुन्छ — वर्षौँ कमाइपछिको बचत नाममात्रको हुन्छ। र फर्केर “मैले गल्ती गरेँ” भन्न पनि सकिन्न — किनभने समाजले “विदेश गएका”लाई असफल देख्न सक्दैन।
के हामीसँग विकल्प छैन?
अवश्य छ।
आजको डिजिटल युगमा संसारको बजार इन्टरनेटमै छ। फ्रीलान्सिङ, अनलाइन व्यापार, कृषि उद्यम, पर्यटन, साना उद्योग — यस्ता हजारौँ अवसरहरू नेपालमै छन्, जहाँ विदेश जान लाग्ने खर्च लगानी गर्न सकिन्छ। सही मार्गदर्शन, सीप विकास र आत्मविश्वासको खाँचो हो।
नेपाली विद्यार्थीको वैदेशिक शिक्षा खर्च १ खर्ब नाघ्यो
अन्त्यमा: सपना होइन उद्देश्य बनाऔँ
सपना देख्नु गलत होइन। तर त्यो सपना तपाईंले देख्नुभएको हो कि समाजले देखाएको? — यो भेद छुट्याउन सक्नुपर्छ। सपना यथार्थपरक हुनुपर्छ। योजना, जोखिम मूल्याङ्कन र मानसिक तयारीसहित मात्र कदम चाल्नुपर्छ।
अब समय आएको छ — पलायन होइन, पुनःनिर्माणको सोच अँगाल्ने। देश छोड्ने सपना होइन, देश बनाउने उद्देश्य बोकेर अघि बढ्ने।
तपाईंको प्रतिक्रिया