पुरुष र महिलाको जीवनमा कसको संघर्ष बढी? सामाजिक दबाब, भावनात्मक थिचोमिचो र मौनता तथा बलिदानबीचको कथा

काठमाडौँ, जेठ १२ —संसारभर एक पुरानो र अझै अनुत्तरित रहेको प्रश्न हो “पुरुषको कि महिलाको – कसको जिन्दगी सजिलो छ?” युगौंसम्म बहस र लेखिएका ग्रन्थहरूले पनि यसको निश्चित उत्तर दिन सकेका छैनन्। तर एउटा कुरा निश्चित छ, दुवैको जीवन सजिलो छैन। संघर्षको स्वरूप फरक भए पनि गहिराइ उस्तै छ।

पुरुष जीवन : जिम्मेवारी र मौनताको संसार

पुरुषले प्रायः परिवार, करियर, र सामाजिक भूमिकाहरूमा स्थायित्व ल्याउने अपेक्षा बोकेका हुन्छन्। उनीहरू बिहानदेखि रातसम्म खटिएर पनि आफ्नो पीडा व्यक्त गर्न सक्दैनन्। आँशु कमजोरी मानिन्छ। सामाजिक व्यंग्य “पुरुष भएर किन रोएको?” ले उनीहरूलाई मौन बन्न बाध्य बनाउँछ।
अन्ततः उनीहरू आफ्ना सपनाहरू दबाएर अरूका सपना पूरा गर्ने जिम्मेवारीमा हराइरहेका हुन्छन्।

महिला जीवन : बलिदान र अस्तित्वको लडाइँ

महिलाहरूले पनि आफ्ना इच्छाहरू थाती राखेर घर, परिवार र समाजलाई केन्द्रमा राखेर जीवन चलाउनुपर्ने बाध्यता हुन्छ।
सामाजिक सन्देह, टिका–टिप्पणी, र कहिलेकाहीँ आफ्नै अस्तित्वसँगको युद्ध हाँसोमा लुकाएर बाँच्नुपर्ने अवस्था आउँछ।
महिला बलिदान गर्छिन्, तर मुस्कानमा ढाक्छिन्।

विश्लेषण : रूप फरक, तर गहिराइ एउटै

समाजशास्त्रीहरू भन्छन् “महिला शरीर चिरेर जीवन जन्माउने शक्ति राख्छिन् भने, पुरुष आफ्नो इच्छा मरेर परिवार बाँचाउने शक्ति राख्छ।”

यस अर्थमा, यो संघर्ष दुवैको हो रूप फरक हो, तर गहिराइ उस्तै छ। पुरुष मौन भएर बग्छन्, महिला बलिन भएर उज्यालो दिन्छन्। दुवै जीवन पीडादायक कविता जस्तै हो जहाँ आँशुले अक्षर कोरिन्छ र मुस्कानले मेटिन्छ।

संवेदना र आत्मपहिचानको संकट

आजको समाजमा, भावनात्मक अभिव्यक्तिको स्वतन्त्रता अझै पनि लैङ्गिक सीमामा बाँधिएको छ। पुरुषलाई रुँदा कमजोर ठानिन्छ भने महिलालाई बोल्दा ‘अत्याधिक भावुक’ भन्ने आरोप लाग्छ। यस्तो सामाजिक सोचले गर्दा दुवै लिंग आ–आफ्नो वास्तविक भावना व्यक्त गर्न नसक्ने बन्दी बनेका छन्। आत्मपहिचानको संकट यहीँबाट सुरु हुन्छ—जहाँ पुरुषले आँशु लुकाउन सिक्छन् र महिलाले आफ्ना आवाज दबाउन। यस्तो अवस्थामा, व्यक्तिगत अस्तित्व नै समाजले थोपरेको अनुहारमा हराउन पुग्छ।

समझदारीमै छ समाधान

पुरुष र महिलाको जीवनलाई प्रतिस्पर्धाको रूपमा नहेरौँ। बरु, साझा पीडा, साझेदारी, र समझदारीमार्फत समाधान खोजौँ। एकअर्काको संघर्षलाई महसुस गर्न थालेपछि मात्रै सह–अस्तित्व सम्भव हुन्छ। समाजले लैङ्गिक भूमिकाको पुनर्व्याख्या गर्दै, मानिसलाई ‘मानिस’ को हैसियतमा बुझ्न सुरु गर्नुपर्छ। आत्मसम्मान, भावनात्मक स्वतन्त्रता र समर्थनको वातावरण निर्माण गरिएमा मात्रै, हामी साँचो समानताका नजिक पुग्न सक्छौं।

महिलाको आर्थिक सशक्तीकरणमा प्रगति, तर समान अवसर र निर्णय अधिकार अझै टाढा

निष्कर्ष :

यो प्रश्न—“पुरुषको कि महिलाको कसको जीवन सजिलो?” अब तुलना गर्ने समय होइन। बरु, दुवैको अनुभव, संघर्ष र मौनताको गहिराइ बुझ्ने समय हो। समाजलाई दुवैको योगदान बुझेर समान रूपमा सम्मान दिन सक्ने दृष्टिकोणको खाँचो छ। किनकि दुवै जीवन उज्यालोको खोजीमा अँध्यारोसँग लडिरहेका छन्