अर्थमन्त्री पौडेलले संघीय संसदमा पेश गरे आर्थिक सूचकहरूको समग्र विवरण, सार्वजनिक ऋणदेखि शिक्षा–स्वास्थ्यसम्मको प्रगति समेटिएको

काठमाडौँ, जेठ १६ — अर्थमन्त्री विष्णुप्रसाद पौडेलले संघीय संसदमा २०८१/८२ को आर्थिक सर्वेक्षण सार्वजनिक गरेका छन्। प्रस्तुत प्रतिवेदनमा आर्थिक वृद्धिदेखि सामाजिक सूचकहरूमा सुधारसम्मका संकेतहरू देखाइएको छ।

४.६१ प्रतिशत आर्थिक वृद्धि, अधिकांश प्रदेशको प्रदर्शन सकारात्मक

आर्थिक सर्वेक्षण अनुसार चालु आर्थिक वर्षमा ४.६१ प्रतिशत आर्थिक वृद्धि हुने अनुमान गरिएको छ। मधेश, कोशी र सुदूरपश्चिम प्रदेश बाहेक अन्य सबै प्रदेशमा वृद्धि दर राष्ट्रिय औसतभन्दा माथि रहनेछ। यसले प्रदेशगत आर्थिक सन्तुलनतर्फको प्रगति देखाउँछ।

अर्थतन्त्रको आकार ६१ खर्ब ७ अर्ब, कृषि क्षेत्रको योगदान अझै उच्च

सर्वेक्षण अनुसार कुल गार्हस्थ उत्पादन (GDP) को आकार ६१ खर्ब ७ अर्ब रुपैयाँ पुगेको छ। त्यसमा कृषि क्षेत्रको योगदान २५.१६ प्रतिशत रहेको छ, जसले नेपालको अर्थतन्त्र अझै पनि कृषि–प्रधान रहेको देखाउँछ।

मुद्रास्फीति ४.७२%, प्रतिव्यक्ति आय १५१७ डलर

औसत मुद्रास्फीति दर ४.७२ प्रतिशत रहेको अनुमान छ, जुन अघिल्लो वर्षहरूभन्दा केही न्यून हो। प्रतिव्यक्ति आय १५१७ अमेरिकी डलर पुगेको छ, जसले जीवनस्तरमा केही सुधार भएको संकेत दिन्छ।

सार्वजनिक ऋणमा वृद्धि, तर वित्तीय घाटा घट्दो

फागुन मसान्तसम्म संघीय सरकारले लिएको सार्वजनिक ऋण २६ खर्ब ७६ अर्ब रुपैयाँ (जीडीपीको ४३.८%) पुगेको छ। यद्यपि वित्तीय घाटा घटेर १६ अर्ब १९ करोडमा सीमित भएको छ, जुन गत वर्षको ७० अर्बको घाटासँग तुलना गर्दा उल्लेखनीय प्रगति हो।

बैंकिङ, शेयर बजार र बीमा पहुँचमा सुधार

हाल देशभरका सबै स्थानीय तहमा बैंक शाखा पुगेका छन्। २५२७ जनसंख्यामा औसत एक शाखा रहेको छ। बैंक निक्षेप ९.५% र निजी क्षेत्र कर्जा ७.७% ले वृद्धि भएको छ। नेप्से सूचक २७३६.४९ बिन्दुमा पुगेको छ भने बीमा पहुँच ४४.१७% जनसंख्यामा फैलिएको छ।

व्यापार सन्तुलनमा सुधार, विप्रेषण १० खर्ब नाघ्यो

चालु आवको फागुनसम्म वस्तु निर्यातमा ५७.२% र आयातमा ११.२% वृद्धि भएको छ। विप्रेषण आप्रवाह ९.४% ले वृद्धि भई १० खर्ब ५१ अर्ब ७७ करोड पुगेको छ। चालु खाता र शोधनान्तर स्थिति दुवै सकारात्मक छन्।

विद्युत्, सडक र डिजिटल पहुँच सुदृढ

विद्युत् सेवा ९९% जनसंख्यामा पुगेको छ भने कुल क्षमता ३६०२ मेगावाट छ। सडक सञ्जाल ३६ हजार १३२ किलोमिटर पुगेको छ। इन्टरनेट घनत्व १४४.२३% र डिजिटल टिभी पहुँच ७२% घरधुरीमा पुगेको छ।

शिक्षा, स्वास्थ्य र सामाजिक सुरक्षामा क्रमिक सुधार

HDI बढेर ०.६२२ पुगेको छ। कक्षा १–८ मा ९४.१% र ९–१२ मा ५५.८% छात्र–छात्रा भर्ना भएका छन्। स्वास्थ्य क्षेत्रमा ३७ हजार ९८४ जनाले निःशुल्क उपचार पाएका छन्।

लगानी र ऊर्जामा विस्तार

७ खर्ब ६६ अर्ब बराबरको लगानी स्वीकृत भएको छ। वैकल्पिक ऊर्जासहित ९९% जनसंख्यामा ऊर्जा पहुँच पुर्‍याइएको छ।

आगामी आर्थिक वर्षका लागि १९ खर्ब ६४ अर्ब रुपैयाँको बजेट : कहाँ, कति खर्च हुने ?

निष्कर्ष
२०८१/८२ को आर्थिक सर्वेक्षण ले नेपालको अर्थतन्त्र विस्तारोन्मुख दिशातर्फ रहेको संकेत गर्छ। यद्यपि, सार्वजनिक ऋणको भार, क्षेत्रीय असमानता, र लगानी वातावरणमा अझ सुधार आवश्यक देखिन्छ।