काठमाडौं, असार १२ — पौराणिक कथाहरू मानव जीवनका गहिरा भावनाहरूलाई चित्रण गर्ने सबैभन्दा पुराना र प्रभावशाली माध्यम हुन्। विशेषगरी मानवीय भावनाहरू पौराणिक कथामा प्रेम, ईर्ष्या, त्याग, घृणा, बदला र क्षमाजस्ता भावनाहरूको समृद्ध विवेचना पाइन्छ। यी कथाहरूले आजको समाजलाई पनि सम्बन्धहरूमा सन्तुलन कसरी कायम राख्ने भन्ने शिक्षा दिन्छन्।

प्रेम: जीवनको आधार

पौराणिक कथाहरूमा प्रेमलाई दिव्यता र शुद्धताको प्रतीकका रूपमा चित्रण गरिएको छ। राधा-कृष्णको प्रेम आध्यात्मिक मिलन र आत्माको शुद्ध प्रेमको सर्वोत्तम उदाहरण हो। राधा र कृष्णको सम्बन्ध शारीरिक होइन, आत्माको गहिरो सम्बन्ध थियो, जसले प्रेममा निस्वार्थता र समर्पणको सन्देश दिन्छ। यस्तै, शिव र पार्वतीको प्रेम दाम्पत्य जीवनमा समानता, सम्मान र सहकार्यको आदर्श हो। राम र सीताको प्रेम निष्ठा र कर्तव्यपरायणताको प्रतिक हो, जसले विपरीत परिस्थितिमा पनि प्रेम अटल रहन्छ भन्ने पाठ सिकाउँछ।

ईर्ष्या र घृणा: विनाशको जड

मानवीय भावनाहरू पौराणिक कथामा देखिन्छ कि ईर्ष्या र घृणा कसरी सम्बन्धहरूमा दरार ल्याउँछ र विनाश निम्त्याउँछ। दुर्योधनको ईर्ष्या ले महाभारतको विनाशकारी युद्ध जन्मायो, जसले लाखौंको मृत्यु निम्त्यायो। शूर्पणखाको ईर्ष्या र घृणाले लङ्काको पतन ल्यायो। यी घटनाहरूले ईर्ष्या र घृणाले विवेक हराउँछ र अनर्थ निम्त्याउँछ भन्ने शिक्षा दिन्छ।

त्याग र बलिदान: सर्वोच्च निष्ठा

पौराणिक कथाहरूमा त्याग र बलिदानले मानवीय सम्बन्धहरूलाई अझ पवित्र बनाएको देखिन्छ। श्रवणकुमार ले आमाबाबुको सेवामा जीवन समर्पित गरे भने महर्षि दधीचिले परहितका लागि आफ्नो शरीर दान गरे। यी कथाहरूले त्याग र बलिदान जीवनका उच्चतम मूल्य हुन् भन्ने सन्देश दिन्छन्।

क्षमा: शान्ति र सद्भावको बाटो

क्षमा एउटा यस्तो शक्ति हो, जसले बदला र घृणाको चक्रलाई तोड्छ। भरतले रामप्रति गरेको क्षमा र समर्पण भ्रातृत्व प्रेमको उदाहरण हो। यस्तै द्रौपदीले युद्धपछि देखाएको क्षमा ले पुनः मेलमिलाप र शान्तिको वातावरण बनाउन मद्दत गर्यो।

बाँझो खेतदेखि डिजिटल खेतसम्म: कृषि आधुनिकीकरण नेपालमा सम्भावनाको नयाँ क्रान्ति

निष्कर्ष

मानवीय भावनाहरू पौराणिक कथामा प्रेम र क्षमाजस्ता सकारात्मक भावनाहरूले जीवनमा सुख, शान्ति र समृद्धि ल्याउँछन् भने ईर्ष्या र घृणाले विनाश र पतन निम्त्याउँछन्। आजको जीवनमा यी कथाहरूले प्रेम, निष्ठा, त्याग र क्षमालाई अँगाल्न प्रेरित गर्छन्, जसले हामीलाई सन्तुलित र समृद्ध जीवनको मार्ग देखाउँछ।