जोखिम समूहमा यौनकर्मी, लागुऔषध प्रयोगकर्ता र लैङ्गिक अल्पसंख्यकहरू; सन् २०३० को लक्ष्य खतरा मा

काठमाडौं, असार १४ — नेपालमा एचआईभी एड्सको खतरा बढ्दो, संक्रमितको संख्या ३० हजारभन्दा बढी पुगेको छ। हालै राजधानीमा आयोजित एक कार्यक्रममा सार्वजनिक गरिएको तथ्यांकले संक्रमणको वर्तमान अवस्थामाथि गम्भीर चिन्ता व्यक्त गरिएको छ।

को-को जोखिममा छन्?

नेपालमा एचआईभी संक्रमण विशिष्ट जोखिम समूहहरूमा केन्द्रित देखिन्छ। पुरुषसँग यौन सम्पर्क गर्ने पुरुष (MSM), लैङ्गिक तथा यौनिक अल्पसंख्यकहरू, यौन व्यवसायी महिला, सुई प्रयोगकर्ता र आप्रवासीहरू विशेष उच्च जोखिममा रहेका समूह हुन्।
रिपोर्टले जनाएअनुसार, संक्रमित महिलाभन्दा पुरुषको संख्या धेरै छ।

पछिल्लो तथ्यांक अनुसार:

1. अनुमानित संक्रमित: ३०,०००+
2. नयाँ संक्रमण (वार्षिक): ६१४
3. वार्षिक मृत्यु (एड्सबाट): ५६९
4. संक्रमित गर्भवती महिला: २२७

जोखिम समूहहरूमा संक्रमण स्थिति:

संक्रमणपछिको २–४ हप्ताभित्र देखिने लक्षणहरू:

1. उच्च ज्वरो
2. टाउको दुख्ने
3. गलामा घाँटी फुल्ने (swollen lymph nodes)
4. मांसपेशी तथा जोर्नी दुख्ने
5. रिङटा वा छालामा फोका आउनु
6. झाडापखाला
7. थकान

(यी लक्षणहरू सामान्य फ्लू जस्तै देखिन्छन्, जसले गर्दा धेरैले बेवास्ता गर्छन्।)

अत्यन्त कमजोर हुने अवस्था:

1. बारम्बार संक्रमण हुनु (जस्तै निमोनिया, टिबी, कोष्ठक संक्रमण आदि)
2. वजन घट्दै जानु (unexplained weight loss)
3. दीर्घकालीन थकान र कमजोरी
4. लगातार ज्वरो र राती पसिना आउनु
5. मुख, घाँटी वा यौनांगमा चिरा वा घाउ आउनु
6. स्मरणशक्ति र मानसिक अवस्थामा परिवर्तन

यदि तपाईंमा यस्ता लक्षणहरू छन् र जोखिमयुक्त व्यवहार (जस्तै असुरक्षित यौन सम्पर्क, सुई सेयर) भएको छ भने, तुरुन्त परीक्षण गराउनुहोस्।

२०३० को लक्ष्यमा अवरोध

नेपालले सन् २०३० भित्र एचआईभी नियन्त्रण गर्ने अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिबद्धता जनाएको छ। तर, सेवाको पहुँच अभाव, निःशुल्क परीक्षणको सीमितता, र दातृ निकायमा निर्भरता जस्ता कारणले लक्ष्य पूरा गर्न चुनौती देखा परेको विज्ञहरूको निष्कर्ष छ।

नेपालमा एचआईभी एड्सको खतरा बढेसंगै के गर्नुपर्ने?

1. सेवा विस्तार: दूरदराजका क्षेत्रमा परीक्षण, परामर्श र औषधोपचार सेवा पुग्नुपर्छ।
2. सचेतना: जोखिम समूहमा केन्द्रित व्यवहार परिवर्तन कार्यक्रम आवश्यक
3. दातृ-निर्भरता घटाउन: सरकारी लगानी र स्थायी कार्यक्रमहरू विकसित गर्नु अनिवार्य
4. समावेशी नीति: एलजीबीटीक्यू समुदाय र यौनकर्मीहरूको स्वास्थ्य अधिकार सुनिश्चित गर्न नीतिगत संरक्षण

हिमनदी संकट: जलवायु परिवर्तनले ७६% ग्लेसियर हराउने खतरा

निष्कर्ष:

नेपालमा एचआईभी/एड्सको अवस्था गम्भीर मोडमा पुगेको छ। संक्रमित संख्या बढ्दो छ र रोकथाम चुनौतीपूर्ण। यसलाई दृष्टिगत गर्दै तत्काल प्रभावकारी र व्यवहारमुखी रणनीति आवश्यक छ — नत्र सन् २०३० को लक्ष्य केवल कागजी प्रतिबद्धतामै सीमित हुनेछ।