जहाँ नाफा देखिन्छ, त्यहाँ धोकाको सम्भावना पनि लुकेको हुन्छ

काठमाडौँ, असार २५ — सन् १९७० को दशकमा अमेरिकामा घटेको एउटा अनौठो तर सत्य घटनाले संसारभरका लगानीकर्तालाई चकित पार्‍यो। “Potato Futures” नामक व्यापारिक मोडेलमा धेरैले छिटो धनी बन्ने सपना देख्दै लाखौं डलरको लगानी गरे। तर केही धूर्त व्यापारीहरूले झूटा आपूर्ति विवरण, मूल्यमा कृत्रिम हेरफेर र गलत तथ्याङ्कमार्फत बजारलाई नियन्त्रण गर्न खोजे। परिणामस्वरूप, मूल्य आकस्मिक रूपमा तल झर्‍यो र हजारौं लगानीकर्ताले आफ्नो जीवनभरको कमाइ गुमाए।

घटनापछि अमेरिकाको CFTC (Commodity Futures Trading Commission) ले छानबिन गरेर दर्जनौं व्यापारीहरूलाई जरिवाना र कानुनी कारबाही गर्‍यो। अन्ततः Potato Futures मा पूर्ण प्रतिबन्ध लगाइयो। स्क्याममा परेका धेरै लगानीकर्ताहरूले आफ्नो पूँजी मात्र होइन, विश्वास पनि गुमाए। “हामीले त सुन सम्झेर लगानी गर्‍यौं, अन्त्यमा त पुरै आलु भएको पो थाहा भयो,” भन्ने एक पीडित लगानीकर्ताको भनाइले त्यो यथार्थ अझ गहिरो बनाउँछ।

नेपालमा पनि नयाँ आवरणमा पुरानै धोकाको सम्भावना

नेपालमा पनि समयअनुसार यस्तै ढाँचाका लगानी मोडेलहरू देखा परिरहेका छन् — कहिले अनलाइन कमोडिटी ट्रेडिङ, कहिले क्रिप्टो र फरेक्स स्किम, अहिले आएर ‘शेयर कर्नरिङ’, ‘पम्प एन्ड डम्प’, र ‘प्रि–आईपीओ’ को नाममा लगानीकर्ताहरू ठगिँदै गएका छन्। केही धूर्त समूहका थोरै व्यक्तिले कमाउने सपना देखाएर, बाँकी धेरैको जीवनभरको कमाइ डुबाइरहेका छन्। यस्ता योजनाहरूमा धितोपत्र बोर्ड (SEBON) र अन्य नियमकको कमजोर निगरानीले गर्दा जोखिम अझ बढाउँछ।

सैन्य खर्च गर्ने विश्वका शीर्ष १० देशहरू: अमेरिका पहिलो नं मा

निष्कर्ष:

त्यसैले लगानी गर्नु अघि वित्तीय विवरणको पारदर्शिता, नियामक निकायको स्वीकृति, र आफैंले बुझ्ने स्पष्ट जानकारीको आधारमा मात्र निर्णय लिनुपर्छ। ‘छिटो नाफा’ को लोभले होइन, विवेक र अनुसन्धानको आधारमा लगानी गर्नु नै दीर्घकालीन सुरक्षा हो — किनभने नाफाको मोहमा अरूको भरमा गरेको लगानी, भविष्यमा गम्भीर धोका बन्न सक्छ।