काठमाडौं, साउन ४- नेपाल सरकारले नागरिकको हैसियत, जिम्मेवारी र प्रयोजनका आधारमा चार प्रकारका राहदानी (पासपोर्ट) वितरण गर्दै आएको छ। राहदानीको रंगले यसको प्रयोगकर्ताको श्रेणी, कर्तव्य र कूटनीतिक स्थिति समेत जनाउँछ। हाल उपलब्ध चार रंगका पासपोर्ट — टाइगर अरेन्ज, चकलेट ब्राउन, नेभी ब्लु, र क्रिमसन रेड — को विवरण यस्ता छन्:

१. टाइगर अरेन्ज पासपोर्ट (कूटनीतिक पासपोर्ट)

1. रंग: गाढा सुन्तला
2. कसले पाउँछ?
   • राष्ट्रपती, उपराष्ट्रपती
   • प्रधानमन्त्री, मन्त्रीहरू
   • सभामुख, उपसभामुख
   • प्रधानन्यायाधीश, उच्च दर्जाका कूटनीतिज्ञ
3. प्रयोग: अन्तर्राष्ट्रिय कूटनीतिक भ्रमण र बैठकहरूमा प्रयोग गरिन्छ।

यो राहदानी नेपालको कूटनीतिक पहिचान हो, जसले विदेशमा उच्च सम्मान सुनिश्चित गर्छ।

२. चकलेट ब्राउन पासपोर्ट (विशेष/सरकारी पासपोर्ट)

1. रंग: चकलेट ब्राउन
2. कसले पाउँछ?
   • सरकारी कर्मचारीहरू (सरकारी काममा विदेश जानेहरू)
   • अन्तर्राष्ट्रिय संगठनमा प्रतिनिधित्व गर्ने अधिकारी
3. प्रयोग: गैर-कूटनीतिक तर सरकारी प्रयोजनका लागि विदेश यात्रा।

यस पासपोर्टले नेपाल सरकारको आधिकारिक प्रतिनिधिको पहिचान दिन्छ।

३. नेभी ब्लु पासपोर्ट (सामान्य पासपोर्ट)

1. रंग: गाढा निलो
2. कसले पाउँछ?
   • सबै नेपाली नागरिक (विदेश भ्रमण, अध्ययन, रोजगार आदि प्रयोजनका लागि)
3. प्रयोग: व्यक्तिगत प्रयोजनको विदेश यात्रा।

यो सबैभन्दा बढी प्रयोग हुने राहदानी हो, जुन सर्वसाधारण नेपाली नागरिकका लागि हो।

४. क्रिमसन रेड पासपोर्ट (सेवा निवृत्त विशिष्ट पदाधिकारीका लागि)

1. रंग: रातो (क्रिमसन रेड)
2. कसले पाउँछ?
   • पूर्व राष्ट्रपती, उपराष्ट्रपती
   • पूर्व प्रधानमन्त्री, मन्त्री, प्रमुख न्यायाधीश आदि
3. प्रयोग: सम्मानस्वरूप जारी गरिने विशेष राहदानी।

सेवा निवृत्त उच्चपदस्थ व्यक्तिहरूका लागि यो पासपोर्ट गौरवको चिनो हो।

अनलाइन ठगी नियन्त्रणमा सरकार: ‘ई–कमर्स ऐन’ लागू, दर्ता नगरे कारबाही

निष्कर्ष:

नेपाली राहदानीको रंग केवल डिजाइन मात्र होइन, राज्यको संरचना र व्यक्तिको हैसियतसँग जोडिएको महत्वपूर्ण संकेतक हो। राहदानी प्रणाली पारदर्शी, सुरक्षित र सम्मानजनक बनाउने सरकारी प्रयासको यो हिस्सा हो।