उपत्यकामा लगानीकर्ताको आकर्षण कायम, तराईका सहरहरूमा माग घट्दा मूल्य घट्दै

काठमाडौं, साउन २३ – नेपालको रियल स्टेट बजार हाल दुई स्पष्ट धारमा विभाजित हुँदै गएको देखिन्छ। काठमाडौं उपत्यकामा भू-सम्पत्तिको मूल्यमा क्रमशः वृद्धिको संकेत देखिएको छ भने तराई, पोखरा, भैरहवा, नेपालगञ्ज लगायतका दोस्रो श्रेणीका सहरहरूमा भने मूल्यमा गिरावट देखिँदै गएको छ।

नेपाल रियल स्टेट अर्गनाइजेसन (NREO) को पछिल्लो प्रतिवेदनअनुसार, काठमाडौं उपत्यकामा गत तीन महिनामा आवासीय जग्गाको औसत मूल्य ७–१० प्रतिशतले वृद्धि भएको छ। यसै अवधिमा, तराई तथा अन्य दोस्रो श्रेणीका सहरहरूमा भने औसत मूल्य ५–८ प्रतिशतले घटेको छ।

काठमाडौंको मूल्य वृद्धि पछाडि के कारण?

विशेषज्ञहरूले काठमाडौं उपत्यकामा देखिएको मूल्य वृद्धिलाई निम्न तीन कारणले पुष्टि गरेका छन्:

1. सीमित जमिन आपूर्ति र शहरीकरणको तीव्रता
2. पूर्वाधार विकास, जस्तै नयाँ सडक, पुल र फास्ट ट्र्याक परियोजना
3. लगानीकर्ताहरूको सुरक्षित सम्पत्तिमा ध्यान

नेपाल रियल स्टेट अर्गनाइजेसनका महासचिव विनोदका अनुसार, “उपत्यकामा माग अझै स्थिर रहेको छ, धेरैजसो खरिद दीर्घकालीन लगानीका लागि भइरहेको छ, व्यक्तिगत आवास निर्माणको उद्देश्यले किनेको अनुपात मध्यम छ।”

तराई र मोफसलमा मूल्य घट्ने कारणहरू

मोफसल र तराईका सहरहरूमा मूल्य घट्ने प्रमुख कारणहरू यसप्रकार छन्:

1. वैदेशिक रोजगारीमा जानेको संख्या वृद्धि, स्थानीय मागमा कमी
2. अघिल्लो वर्षको अप्राकृतिक मूल्य वृद्धिपछि बजारमा स्थिरता आउनु
3. उद्योग तथा व्यापार विस्तारमा सुस्ती देखिनु
4. बैंक कर्जाको कठिनाइ र ब्याजदर उच्च हुनु

भैरहवाका एक स्थानीय ब्रोकर सुमन चौधरीका अनुसार, “अघिल्लो वर्षको तुलनामा यो वर्ष खरिदकर्ताको संख्या लगभग ३० प्रतिशतले घटेको छ। धेरैले घर वा जग्गा किन्नभन्दा बैंक वा वैदेशिक लगानीमा पैसा लगाइरहेका छन्।”

भविष्य के देखिन्छ?

वास्तविक सम्पत्ति बजारमा दुईवटा सम्भावित मार्ग देखा परेका छन्।
काठमाडौं उपत्यकामा यदि वर्तमान पूर्वाधार विकास यथावत् रह्यो भने मूल्य वृद्धिको दर स्थिररूपमा अगाडि बढ्न सक्नेछ। तर, तराईका सहरहरूमा भने यदि आर्थिक गतिविधि सुधार भएन भने मूल्य अझै केही समयसम्म घटिरहने अनुमान छ।

एक अर्थशास्त्री भन्छन्, “नेपालको रियल स्टेट बजार अहिले दुई दिशामा विभाजित छ— काठमाडौं जहाँ मूल्य स्थिर रूपमा बढिरहेको छ, र मोफसल जहाँ मागमा कमीले बजार सुस्ताउँदै गएको छ।”

काठमाडौंका नयाँ बस्तीमा जग्गाको मूल्य उकालो: देशभर मन्दी, तर राजधानीमा लगानीको आकर्षण

रियल स्टेट व्यवसायीहरूका अनुसार, काठमाडौं उपत्यकामा गरिएको लगानीको औसत प्रतिफल दर हाल करिब २२ प्रतिशत को हाराहारीमा छ, जुन बैंकको बचत ब्याजदर वा अन्य विकल्पभन्दा धेरै माथि छ। यही कारणले धेरै लगानीकर्ताहरू उपत्यकामै केन्द्रित भइरहेका छन्।