इनसाइडर ट्रेडिङ, कृत्रिम मूल्यवृद्धि र IPO अपारदर्शिताको सञ्जालले नेपाली सेयर बजारमा पारदर्शिता र निष्पक्षता संकटमा पारेको छ।

काठमाडौं, जेठ ४ । नेपालको सेयर बजार पछिल्लो समय गम्भीर अनियमितता र नियामकीय कमजोरीको चपेटामा परेको छ। भित्री जानकारीको दुरुपयोग (इनसाइडर ट्रेडिङ), मूल्य हेरफेर (प्राइस म्यानिपुलेसन), तथा प्रारम्भिक सार्वजनिक निष्कासन (IPO) मा देखिएको अपारदर्शिताले विशेषगरी साना र मध्यम वर्गीय लगानीकर्ताको विश्वासमा गहिरो असर पारेको छ।

इनसाइडर ट्रेडिङ: नियमनको घेरा बाहिर ठूला खेलाडीहरू

प्रमुख प्रवर्तकहरू तथा संस्थागत लगानीकर्ताहरूले आफन्तजन वा नक्कली नाममा खाता खोली गोप्य जानकारीको आधारमा सेयर खरिदबिक्री गर्ने प्रवृत्ति बढ्दो छ। यस्तो ‘प्रोक्सी ट्रेडिङ’ ले बजारको निष्पक्षता नष्ट गरेको छ। यस्ता गतिविधिमा नियामकको प्रभावकारी निगरानीको अभाव स्पष्ट देखिन्छ।

कृत्रिम मूल्यवृद्धि र IPO अपारदर्शिता

साना पूँजीका कम्पनीहरूको सेयर मूल्य प्रवर्तक र दलालबीचको मिलेमतोमा कृत्रिम रूपमा बढाउने प्रचलन बढेको छ। यसले लगानीकर्तालाई भ्रममा पार्ने जोखिम बढाएको छ। IPO प्रक्रियामा अपारदर्शिता झनै गम्भीर बन्दै गएको छ—अपूर्ण वा अप्रामाणिक वित्तीय विवरण, प्राथमिक पहुँच ठूला लगानीकर्तालाई, र साना लगानीकर्ताका लागि सीमित अवसर, बारम्बार देखिने समस्या हुन्।

नियामक निकायको कमजोरी

नेपाल धितोपत्र बोर्ड (SEBON) लगायतका नियामक निकायहरूले प्रभावकारी अनुगमन र कारबाही गर्न नसकेको देखिन्छ। प्रविधि, जनशक्ति र कानुनी अधिकारको अभावले गर्दा बजार अनुशासन कायम राख्न उनीहरू असक्षम देखिएका छन्, जसका कारण अहिले सेयर बजारमा अनियमितता जस्तो गम्भीर प्रस्न उठेको छ।

नेपाल राष्ट्र बैंकको प्रतिवेदन: मुद्रास्फीति स्थिर, विप्रेषण १०% ले बढ्यो

सेयर बजारमा अनियमितता: सुधारको तुरुन्त खाँचो

सेयर बजारको दीर्घकालीन स्वास्थ्य र लगानीकर्ताको संरक्षणका लागि पारदर्शिता, निष्पक्षता र जिम्मेवार नियमन प्रणालीको स्थापना अपरिहार्य छ। विज्ञहरू भन्छन्—बजारमा विश्वास पुनःस्थापित गर्न SEBON लगायत नियामक निकायलाई प्रविधिमा सशक्त बनाउँदै, स्पष्ट कानुनी ढाँचाअनुसार तुरुन्त सुधारात्मक कदम चालिनु जरुरी छ।