आणविक युद्धको बटन एआई (AI) को हातमा ? निर्णय क्षणमै सर्वनाश !
विश्वमा नयाँ खतरा: हतियारको मात्रामा होइन, नियन्त्रण प्रणालीमा
काठमाडौं, असार ५ – आजको युगमा संसारका प्रमुख राष्ट्रहरू ‘आणविक हतियार र एआई नियन्त्रण’ सम्बन्धी बहसमा प्रवेश गरिरहेका छन्। कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) को बढ्दो प्रयोगले यो गम्भीर प्रश्न उठाएको छ— अब आणविक युद्ध सुरु गर्ने निर्णय मानिसले होइन, एआईले गर्ने हो ?
कुन देशसँग कति आणविक हतियार?
| देश | हतियार संख्या |
|---|---|
| रुस | 4,380 |
| अमेरिका | 3,708 |
| चीन | 600+ |
| भारत | 180 |
| पाकिस्तान | 170 |
| उत्तर कोरिया | 50–90 |
यीमध्ये धेरै हतियार सक्रिय ड्यूटीमा छन्, जसलाई ‘launch ready’ मानिन्छ।
एआई (AI): निर्णयकर्ता कि विध्वंसकर्ता?
अबका दिनमा युद्ध रोक्ने वा सुरु गर्ने निर्णय स्वतः प्रणालीद्वारा हुने सम्भावना बढ्दो छ। केही देशहरूले शान्तिकालमै पनि एआई प्रणाली मिसाइलमा लागू गरिसकेका छन्। यसले मानविय चुकको सट्टा प्रविधिजन्य त्रुटिबाट युद्धको शुरुवात हुने खतरा बढाउँछ।
तैनाथ मिसाइल र युद्ध तयारी
९,६१४ आणविक हतियार अहिले सैन्य भण्डारणमा छन्। तीमध्ये २,१०० मिसाइलमा तैनाथ छन्, जुन तुरुन्त प्रयोग गर्न मिल्ने अवस्थामा छन्।
के हुन्छ गल्ती भएमा?
यदि एआईले गलत डाटा विश्लेषण गर्यो भने त्यसले विश्वयुद्धको सुरु हुन पनि सक्छ। टेक्नोलोजी विज्ञहरू चेतावनी दिन्छन्:
“AI is not morally accountable, but its consequences are devastating.”
समाधान के हो?
- पारदर्शी संवाद: सबै आणविक राष्ट्रहरूले वार्ता गर्नुपर्छ।
- वैश्विक नियम: संयुक्त राष्ट्रमार्फत एआई नियन्त्रण निर्देशिका निर्माण गर्नुपर्छ।
- विश्वव्यापी अनुगमन: स्वतन्त्र निकायले मिसाइल प्रणालीमा एआई प्रयोगको निगरानी गर्नुपर्छ।
नेपालको मानव विकास सूचकांकमा सुधार, एआईलाई विकासको हतियार बनाउने सरकारी योजना
विश्लेषकहरू के भन्छन् ?
विश्लेषकहरू भन्छन्, यो प्रवृत्ति २०औं शताब्दीको शीतयुद्धभन्दा अझ खतरनाक हुनसक्छ, किनकि अहिलेको प्रतिस्पर्धा केवल शक्तिको प्रदर्शन होइन, प्रविधिको नियन्त्रण हो। कृत्रिम बुद्धिमत्ता, सञ्जाल सुरक्षा, साइबर हमलाजस्ता डिजिटल औजारहरूले आणविक रणनीति फेरिएको छ। यस्तो अवस्थामा, कुनै एक त्रुटिपूर्ण संकेत वा गलत विश्लेषणले सम्पूर्ण ग्रहलाई विनाशको खाडलमा झार्न सक्छ भन्ने डर बढ्दो छ। त्यसैले, आणविक हतियारको नियन्त्रणमा एआई प्रयोग गर्नुअघि मानवता र नैतिकताको गहिरो पुनर्विचार आवश्यक देखिन्छ।
निष्कर्ष : आणविक हतियार र एआई
आजको विश्वमा युद्धको नाफा खोज्ने प्रवृत्तिको साटो, मानवताको सुरक्षा केन्द्रमा राख्नुपर्ने बेला आएको छ। एआईलाई सही नियमनबिना आणविक निर्णयमा जिम्मा दिनु, भविष्यको सभ्यतालाई जोखीममा राख्नु हो। आजै चेतौं।
तपाईंको प्रतिक्रिया