सामाजिक सञ्जाल लत बालबालिका मानसिक स्वास्थ्यमा कसरी असर पार्छ भन्ने नयाँ अध्ययनले खुलासा गरेको छ।

काठमाडौं, असार ७ – अहिलेका बालबालिका मोबाइल, सामाजिक सञ्जाल र भिडियो गेममा अत्यधिक समय बिताइरहेका छन्। अभिभावकहरू चिन्तित छन् कि यसले उनीहरूका मानसिक स्वास्थ्यमा कस्तो असर पार्छ। तर हालै अमेरिकामा प्रकाशित अध्ययनले नयाँ कुरा देखाएको छ — बालबालिकामा सामाजिक सञ्जालको लतले समयभन्दा बढी खतरनाक असर पार्न सक्छ, जसले चिन्ता, डिप्रेशन र आत्महत्यासम्मको जोखिम बढाउँछ।

JAMA मेडिकल जर्नल मा प्रकाशित चार वर्षे अध्ययनले सामाजिक सञ्जाल र भिडियो गेमको लत भएका बालबालिकामा मानसिक समस्या, चिन्ता र आत्महत्याको जोखिम उल्लेख्य रूपमा बढेको देखाएको छ।

मुख्य तथ्यहरू: लत र मानसिक स्वास्थ्यबीचको सम्बन्ध

चार वर्षसम्म ९–१० वर्ष उमेर समूहका ४,००० भन्दा बढी बालबालिकामाथि गरिएको अध्ययनले निम्न नतिजा देखाएको छ:

👉 ५०% बालबालिकामा मोबाइल प्रयोगको लत देखियो।
👉 ४०% भन्दा बढीमा भिडियो गेम लत भेटियो।
👉 सामाजिक सञ्जाल र मोबाइलको अत्यधिक प्रयोगले आत्महत्याको विचार र प्रयास गर्ने जोखिम २–३ गुणा बढायो।
👉 केटीहरूमा सामाजिक सञ्जालको लत उच्च देखियो भने केटाहरूमा भिडियो गेमको लत बढी देखियो।

बालबालिकाको आत्महत्याको जोखिम किन बढ्दै छ?

अध्ययनले देखाएको छ कि जब बालबालिका मोबाइल, सामाजिक सञ्जाल वा भिडियो गेमप्रति अत्यधिक आसक्त हुन्छन्, उनीहरूमा:

1. चिन्ता (anxiety)
2. डिप्रेशन (depression)
3. आक्रोश (anger issues)
4. आत्महत्याको सोच र प्रयासको सम्भावना

जस्ता समस्याहरू देखा पर्न थाल्छन्।

अध्ययनले बालबालिकाले दिएको जानकारीमा आधारित रहेकाले थप अनुसन्धान आवश्यक रहेको बताएको छ। तथापि अभिभावक र विद्यालयहरूले सचेत रहनुपर्ने सन्देश स्पष्ट छ।

अभिभावकका लागि सुझाव: स्क्रिन समय होइन, प्रयोगको ढाँचा हेरौं

विशेषज्ञहरू भन्छन्, बालबालिकाले कति समय स्क्रिनमा बिताए भन्ने भन्दा कसरी र किन प्रयोग गरिरहेका छन् भन्ने बुझ्नुपर्छ। मोबाइल वा गेमप्रति लत मानसिक स्वास्थ्यमा गहिरो असर पार्न सक्छ।

👉 अभिभावक र शिक्षकहरूले बालबालिकाको डिजिटल बानीमा निगरानी गर्नुपर्छ।
👉 संवाद र मानसिक स्वास्थ्यमा सहयोगी वातावरण बनाउनुपर्छ।

सामाजिक सञ्जालबाट नौ महिनामै साढे दुई अर्ब विदेशी मुद्रा नेपाल भित्रियो

निष्कर्ष

बालबालिकामा सामाजिक सञ्जालको लतले मानसिक स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पार्छ भन्ने प्रमाण बलियो बन्दै गएको छ। समयमै सचेत भएर बालबालिकालाई सकारात्मक डिजिटल बानी सिकाउनु जरुरी छ।