काठमाडौं, असार ११ — पछिल्लो वर्षहरूमा नेपालमा उद्योग दर्ता मा उल्लेखनीय वृद्धि भएको छ। उद्योग विभागका तथ्यांकअनुसार चालु आर्थिक वर्षको ११ महिनामा मात्रै ६२२ नयाँ उद्योग दर्ता भएका छन्, जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा झन्डै दोब्बर हो। ती उद्योगहरूबाट २ खर्ब ३० अर्ब रुपैयाँ बराबरको लगानी प्रस्ताव आएको छ भने ६० अर्ब ६० करोड रुपैयाँ विदेशी लगानी (Foreign Direct Investment – FDI) को प्रस्ताव प्रस्तुत भएको छ।

उद्योग दर्ता नेपाल: दर्ता बढ्नुका पछाडि विविध उद्देश्यहरू

नेपालमा उद्योग दर्ता बढ्नु सकारात्मक देखिए पनि धेरैजसो उद्योगहरू व्यवसायिक उत्पादन र रोजगारी सिर्जना भन्दा फरक उद्देश्यका लागि दर्ता भएका छन्।

1. विदेश जान सहजता: कतिपयले छोराछोरीलाई विदेश पठाउन करदाता वा व्यवसायी देखाउन कम्पनी दर्ता गरिरहेका छन्।
2. भविष्यको अवसर: अब आउने अवसर र सरकारी योजना भोग्न अहिले नै कम्पनी दर्ता गरेर राख्ने प्रवृत्ति छ।
3. सरकारी अनुदान र सुविधा: अनुदान पाउन कम्पनी दर्ता भएको तीन वर्ष पुगेको हुनुपर्ने शर्तका कारण नाम मात्रका उद्योगहरू खोलिने गरेका छन्।

अर्थतन्त्रमा योगदान र चुनौती

नेपालको उद्योग दर्ता संख्या वृद्धि भए पनि उत्पादन, निर्यात र रोजगारीमा ठोस योगदान अझै कमजोर छ। आर्थिक सर्वेक्षणअनुसार, दर्ता भएका ६० हजारभन्दा बढी उद्योगमध्ये धेरैजसो निष्क्रिय छन् वा कागजमा मात्र सीमित छन्। रोजगारी सिर्जना गर्ने वाचा कागजमै सीमित हुँदै आएको छ।

अनुगमन र नियमन: सुधारको आवश्यकता

उद्योग विभागले नै स्वीकार गरेको छ कि दर्ता भएका उद्योग सञ्चालन छन् कि छैनन् भन्नेबारे प्रभावकारी अनुगमनको संरचना अझै कमजोर छ। राजनीतिक पहुँच र गलत सूचनाले दर्ता प्रक्रियामा गम्भीर समस्या थपेको छ। त्यसैले अब प्रभावकारी अनुगमन र स्पष्ट मापदण्ड आवश्यक छ ताकि उद्योग दर्ता नेपाल अर्थतन्त्रका लागि सार्थक बन्न सकोस्।

एमआरपी (MRP) बिना बिक्री अब गैरकानुनी, सरकारको कडा चेतावनी

निष्कर्ष: उद्योग दर्ता प्रक्रियालाई पारदर्शी र परिणाममुखी बनाउन कडाइका साथ नियमन र अनुगमन गर्न जरुरी छ ताकि दर्ता मात्र नभई ती उद्योगहरू अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड बन्न सकून्।