राजनीतिक अस्थिरता, बेरोजगारी र अवसरको अभावले स्थायी बसाइँ सर्ने लहर तीव्र

काठमाडौं, जेठ २५ – पछिल्ला दुई वर्षमा देश छोड्ने नेपालीको संख्या १ लाख ३७ हजारभन्दा बढी पुगेको छ। नेपालको राजनीतिक अस्थिरता, बेरोजगारी, भ्रष्टाचार र अवसरको अभावले नेपाली युवामा निराशा बढिरहेको देखिन्छ। अध्यागमन विभागका अनुसार, सन् २०२३ र २०२४ मा स्थायी रूपमा विदेश बस्न गएका नेपालीमध्ये ७१,२०७ जना पुरुष र ६६,५३८ जना महिला छन्।

वैदेशिक रोजगारीमा १६ लाखभन्दा धेरै नेपाली विदेश

सिर्जनशील युवाशक्ति वैदेशिक श्रम बजारतर्फ आकर्षित छ। सन् २०२३ मा ८ लाख ८ हजार ४१५ र सन् २०२४ मा ८ लाख ५६ हजार ४२२ जना नेपाली विदेश गएका छन्। दुई वर्षमा मात्र १६ लाख ६४ हजार ८३७ नेपाली वैदेशिक रोजगारको लागि बाहिरिएका छन्। यो तथ्यले देश छोड्ने नेपालीको संख्या भयावह रूपमा बढेको देखाउँछ।

उच्च शिक्षा र अध्ययनका लागि पनि पलायन तीव्र

सन् २०२३ मा १ लाख ८ हजार ५४२ र सन् २०२४ मा १ लाख १९ हजार ५०९ नेपाली विद्यार्थीले विदेश गएका छन्। कुल मिलाएर २ लाख २७ हजार ९५१ विद्यार्थीले दुई वर्षमा नेपाल छाडेका छन्। शिक्षा क्षेत्रमै पर्याप्त गुणस्तर र अवसर नहुनुले यो अवस्था आएको हो।

घुमफिरमा पनि नेपालीको झुकाव विदेशतर्फ

भिजिट भिसामा देश छाड्नेहरूको संख्यामा पनि उल्लेखनीय वृद्धि देखिएको छ। सन् २०२३ मा २ लाख ४ हजार ५१८ र सन् २०२४ मा २ लाख ७४ हजार ५१८ जना नेपाली पर्यटन प्रयोजनमा विदेश गएका छन्। यो संख्या पर्यटनको नाममा वैदेशिक बसाइँको नयाँ रूपको रूपमा पनि विश्लेषण गरिन्छ।

पुँजी पलायनको खतरा?

यति ठूलो संख्यामा देश छोड्ने नेपालीको संख्या बढ्नु पुँजी पलायन (capital flight) को संकेत पनि हुन सक्छ। यद्यपि सरकारले स्थायी बसाइँ सर्ने नागरिकहरूको सम्पत्ति, पेशा वा योग्यता आधारमा छुट्टै विवरण राख्ने अभ्यास सुरु गर्न बाँकी छ।

अमेरिका जादै या पठाउदै हुनुहुन्छ ? : अवैध आप्रवासनविरुद्ध अमेरिकी सरकारको चेतावनी – कानुनी कारबाही कडा हुँदै

निष्कर्ष: सरकारको नीति किन असफल?

देशमा अवसरको अभाव, बेरोजगारी, र विफल शासन व्यवस्थाले देश छोड्ने नेपालीहरूको लहरलाई थप उक्साइरहेको छ। यदि राज्यले युवा, रोजगारी, शिक्षा र व्यवसायको वातावरण बनाउन सकेन भने यो लहर अझ बढ्नेछ।

अहिलेको अवस्थालाई ‘सामान्य’ ठान्ने हो भने यो मस्तिष्क र जनशक्तिको पलायन मात्र होइन, राष्ट्रको सम्भावनाको क्षय पनि हो।